2. Françayz Növü Nələrdir?

Françayzinq sisteminin tətbiqatlarına görə iki qrupda müzakirə etmək mümkündür. Sistemin tətbiq edildiyi ölkəyə görə: Milli və Beynəlxalq Françayzinq haqqında danışmaq olar. Təklif olunan imkanlara görə; Məhsul və Marka Françayzinqi, İdarə Sistemi Françayzinqi olaraq təsnif etmək mümkündür.

 

A. Milli və Beynəlxalq Françayzinq nədir?

 

Françayzinq Müqaviləsi bir ölkə sərhədləri daxilində, şəhərlər və ya regionlar arasında edilirsə, Milli Françayzinq, iki ölkə arasında edilirsə Beynəlxalq Françayzinq haqqında danışmaq olar.

 

B. Məhsul və Marka Françayzinq nədir?

 

Məhsul və Marka Françayzinq ABŞ-da istehsalçı və satıcı arasında müstəqil bir satış əlaqəsi kimi başlamışdır. Bu əlaqə çərçivəsində satıcı şirkət, özünü istehsalçı şirkət ilə eyniləşdirməyə çalışır. Məhsulların bəzi oxşar görünüşdəki müstəqil işlətmələrdə satılması nəticəsində, istehsalçı ilə imicin birləşməsi təmin olunur. Bu cür françayzinqdə əsas olan müəyyən bir markanın və ya ticarət adının istifadə edilməsidir. Həmçinin imtiyaz verən şirkətqarşı tərəf üzərində logistika və idarə daxil, geniş və davamlı bir nəzarət haqqına sahibdir. Bəzi sadə məsələlərdə, françayz alan təşkilat istehsal mərhələsinə daxil ola bilər. Avtomobil və tır satıcıları, benzin stansiyaları, alkoqolsuz içki istehsalçıları bu cür franchisingin ən tipik nümunələrini təşkil edir.

 

C. İdarə Sistemi Françayzinqi nədir?

 

Françayzinqin bir başqa növü işletmə françayzinqidir. Burada Franchisee və Franchisor arasında sadəcə məhsul, xidmət və marka sahəsində deyil, işletmə sistemi bütünü ilə bağlı pazarlama və istehsala dair bütün fəaliyyətlər yer alır. Çox sadə bir izahla, bu növ franchising "Fikir Satmaq" şəklində təyin edilə bilər. Otel, restoran, pərakəndə satış mağazaları, icarə vəməsləhət xidmətləri bu təsnifat daxilində yer alır. Son illərdə işletmə sistemi Françayzinqinin böyümə tempi digər franchisinglərə nisbətən daha çoxdur. İşletmə sistemi franchisingi olaraqadlandırıla bilən "Business Format Franchising" müqaviləsində yer alan 4 əsas ünsür aşağıdakılardır:

 

Franchisor müəyyən bir adın və ya markanın istifadəsi üçün Franchisee-yə icazə verir.

Franchisee üzərində, müqavilə müddətində davam edən nəzarət mövcuddur.

Yenə müqavilə boyunca Franchisor, Franchisee-yə müəyyən kömək və xidmətlərdə bulunur.

Bu imtiyaza qarşı ödənişin ödəmə şəkli olan "Royalty" nin məbləği müəyyən aralıqlıödəmələr şəklində təyin edilir.